Czy da się rozwiązać umowę o dożywocie?

Choć umowa o dożywocie wydaje się czymś ostatecznym, kodeks cywilny zawiera zapisy mówiące o możliwości jej rozwiązania. Może mieć to miejsce w przypadku wystąpienia wyjątkowo złych relacji pomiędzy zobowiązanym i dożywotnikiem.

Jedno z najczęściej powtarzających się pytań dotyczy tego, czy istnieje możliwość rozwiązania u notariusza umowy o dożywocie z jednoczesnym przeniesieniem własności nieruchomości na byłego dożywotnika. Sam Kodeks cywilny nie przekreśla takiej możliwości, należy jednak mieć na uwadze to, że jesteśmy zobligowani do przestrzegania także innego orzecznictwa odnoszącego się do tego zagadnienia, te zaś sprawia, że sytuacja staje się bardziej skomplikowana.

Analizując zapisy, jakie pojawiają się w Kodeksie cywilnym musimy zwrócić uwagę na to, że odnoszą się one wyłącznie do sytuacji, w której dochodzi do spełnienia podstawowych warunków umowy o dożywocie, a więc choćby w przypadku sytuacji, w której dożywotnik doświadcza świadomej krzywdy wymierzanej mu przez zobowiązanego. Nie ma tu mowy o sytuacji, w której obie strony dochodzą do wspólnego wniosku, że warto udać się do notariusza i poprosić o rozwiązanie umowy.

Analiza dożywotniej umowy

Oczywiście, nie oznacza to, że mamy do czynienia z sytuacją, która jest nam obca, problemem tym w 2015 roku zajmował się bowiem Sąd Apelacyjny w Gdańsku. Jego wyrok zwraca uwagę na to, że nawet ustalenie, że stosunki pomiędzy stronami są na tyle złe, że nie można już wymagać od nich, aby znajdowali się w bezpośredniej bliskości, nie jest wystarczające do rozwiązania umowy o dożywocie. Dzieje się tak dlatego, że mamy do czynienia z instytucją o wyjątkowym charakterze.

Jeśli więc nawet taka przesłanka nie jest wystarczająca, trudno liczyć na mniej stanowcze stanowisko sądu w mniej poważnych okolicznościach. Sytuacja jest nieco inna, gdy mamy do czynienia z darowizną nieruchomości. Tu mamy szansę na rozwiązanie umowy, a przesłanką może się okazać tak zwany element rażącej niewdzięczności. Opisuje się wówczas przykłady niewdzięczności, a obdarowany może się z nimi zgodzić lub nie.